జుగల్‌బందీ

నిన్న రాత్రి నేను గంధర్వలోకానికి వెళ్ళివచ్చాను. మీరు నమ్మరు కాని, ఇది నిజంగా నిజం!

టీవీ రొద కంప్యూటరు సొద కట్టిపెట్టి, స్టీరియో ఆన్ చేసాను. చేతిలో పుస్తకం తీసుకుని పక్కమీదకి ఒరిగాను.

आपको देख कर देखता रह गया!
क्या कहूँ और कहने को क्या रह गया!

మెల్లగా జగ్జీత్ సింగ్ పాట శ్రావ్యంగా మొదలయ్యింది.

మలయ పవను కౌగిలిలోనె పులకరించి
హాయిగా కంఠమెత్తు ప్రాయంపు వంశి
విశ్వమోహను జిలిబిలి పెదవులంటి
అవశమైపోయి ఏమి చేయంగ లేదు

కృష్ణశాస్త్రి గీతం మెత్త మెత్తగా మనసుకి హత్తుకోడం మొదలు పెట్టింది.

ఒకపక్క జగ్జీత్ సింగ్ మరోపక్క కృష్ణశాస్త్రి. ఇద్దరి సంగీతం ఒకేసారి - చుక్కా చుక్కా హృదయంలోకి ఇంకుతూ ఉంటే, చిక్కని మధువేదో గొంతులో బొట్టుబొట్టూ దిగుతున్న అనుభూతి. ఒక తీయని మైకం కమ్ముకుంటోంది.

ओ मेरे सामनेही गया... और मै...
रासतेकी तरहा देखता रह गया...

జగ్జీత్ సింగ్ గొంతులో భావం ఎంత బాగా పలుకుతుంది!

నాటి తుది సందె చీకటి కాటుకల విలీనమైపోవు రాజమార్గాన,
నీవు కదలిపోతివి విషాదసుఖమ్ము గూర్చి
సగము నిద్దురలో క్రమ్ము స్వప్న మటుల
ఆపుకోలేని మమత, ఘంటాపథమ్ము నడుమ పరువిడి,
నిలబడినాడ నట్టె

విషాదసుఖం! ఆ అనుభూతి కృష్ణశాస్త్రికి మాత్రమే తెలుసు.

కృష్ణశాస్త్రి నాకు సరిగ్గా సరైన వయస్సులోనే పరిచయమయ్యారు. మాకు ఇంటరులో అతని "అన్వేషణము" పాఠంగా ఉండేది. కృష్ణశాస్త్రి నాకు పరిచయమయ్యింది అప్పుడే! అప్పుడప్పుడే యవ్వనపు రెక్కలు వస్తూ వస్తూ ఉన్నాయి. ప్రపంచాన్ని నా కళ్ళతో చూడాలని కొత్తగా తెలుస్తోంది. ఎవో తెలియని కొత్త కొత్త భావాలు మనసుని గిలిగింతలు పెట్టే రోజులవి. సరిగ్గా అప్పుడు పరిచయమైన కవి కృష్ణశాస్త్రి. ఆ మాటలు కొత్త. ఆ భావాలు కొత్త. అప్పుడప్పుడే విచ్చుకుంటూన్న మొగ్గ రేకులపై, మెల్లిగా తుమ్మెద వాలినట్లు - ఆ కవిత్వం నా హృదయాన్ని తాకేది.

इश्ख की दास्तान है प्यारी
अपनि अपनि ज़बान है प्यारी

సౌరభములేల చిమ్ము పుష్పవ్రజంబు?
చంద్రికల నేల వెదజల్లు చందమామ?
ఏల సలిలంబు పారు? గాడ్పేల విసరు?
ఏల నా హృదయమ్ము ప్రేమించు నిన్ను?

పాత రోజులు గుర్తుకు తెచ్చుకోడానికి కొంతమంది పాత ఫొటోలు చూస్తారు. కొందరు డైరీలో పాతపేజీలు తిరగేస్తారు. చదివిన పుస్తకాలని, విన్న పాటలని మళ్ళీ ఒకసారి స్పృశిస్తాను నేను. జ్ఞాపకాల జల్లుని కురిపిస్తున్నాయి జగ్జీత్ సింగ్ పాటలు. జ్ఞాపకాల పరిమళాలని విరజిమ్ముతునాయి కృష్ణశాస్త్రి కవితలు. ఒకేసారి, వాన జల్లులో తడుస్తూ తడి మట్టివాసన పీల్చిన అనుభూతి.

कल चौदवी की रात थी, शब् भर रहा चरचा तेरा
कुछ ने कहा ये चाँद है, कुछ ने कहा चहरा तेरा

నిన్న రాతిరి చికురంపు నీలికొనల
జారిపడిన స్వప్నమ్ము నిజమ్మొ ఏమొ
కోమ లామోద కౌముదీ కోరకమ్మొ
సుర విలాసవతీ ప్రేమ చుంబనమ్మొ

కృష్ణపక్షం, ప్రవాసం, ఊర్వశి - ఇంటర్ తర్వాత తెలుగు నేలకి దూరంగా కలకత్తాలో ప్రవాసం చెయ్యాల్సి వచ్చినప్పుడు నాకు తోడున్న మిత్రులలో వీళ్ళూ ఉన్నారు. ఈ పాత స్నేహితుల్ని పలకరించేసరికి ఆ పాతరోజులు గుర్తుకొచ్చాయి. కేంపస్ లో మా హాస్టల్ ముందు ఒక చిన్న సరస్సు. చుట్టూ కొబ్బరిచెట్లు. కొబ్బరీనెల సందుల్లోంచి జాలువారే వెన్నెల కిరణాల్లో తడుస్తూ, ఆ సరసు చుట్టూ చక్కర్లు కొట్టడం ఎంత మజాగా ఉండేదో! ఆలా నడుస్తూ నడుస్తూ "తలిరాకు జొంపముల సందుల త్రోవల నేలవాలు తుహినకిరణ కోమల రేఖవొ!" అని కృష్ణశాస్త్రి కవితలని స్మరించుకుంటూ ఉంటే అది మరెంత మజా! హాస్టల్ డాబా మీద, పున్నమి ఏకాంతంలో, కృష్ణపక్షం చదువుకోడం - అదో వింత అనుభూతి!

పాట మధ్యలో దీపక్ పాండె వాయులీన స్వరప్రస్తారం సమ్మోహనంగా వినిపిస్తోంది. అహా! ఆ కృష్ణుని వేణుగానం రాధికకి ఇలాగే వినిపించిందా?

ఎలదేటి చిరుపాట సెలయేటి కెరటాల
పడిపోవు విరికన్నె వలపువోలె
తీయని మల్లెపూదేనె సోనలపైని
తూగాడు తలిరాకు దోనెవోలె
తొలిప్రొద్దు తెమ్మెర త్రోవలో పయనమై
పరువెత్తు కోయిల పాటవోలె
వెల్లువలై పారు వెలది వెన్నెలలోన
మునిగిపోయిన మబ్బుతునుకవోలె

చిరుత తొలకరివానగా, చిన్ని సొనగ,
పొంగిపొరలెడు కాల్వగా, నింగి కెగయు
కడలిగా, పిల్లగ్రోవిని వెడలు వింత
తీయదనముల లీనమైపోయె నెడద

వాయులీన ప్రస్తారం తారస్థాయిని అందుకుంది.

పరువు పరువున పోవు నెదతో
పరువులెత్తితి మరచి మేనే
మరచి సర్వము నన్ను నేనే
మరచి నడిరేయిన్

మరో కొత్త గజల్ మొదలయ్యింది.

तेरे कदमोंपे सर होगा... कज़ा सरपे खड़ी होगी...
फिर उस सजदे का क्या कहना... एक अनोखी बंदगी होगी...

ఏ మాటని ఎలా ఎంతవరకూ ఉచ్చరిస్తే అందులో భావం పలుకుతుందో - ఆ కళ సంపూర్ణంగా తెలిసిన గాయకుడు జగ్జీత్ సింగ్. జాగ్జీత్ సింగ్ నాకు కొంచెం ఆలస్యంగా పరిచయమయ్యారు. అవి డిగ్రీ అయిపోయి పీజీ చదువుతున్న రోజులు. పీజీలో కొత్తగా చేరిన రాజేష్ శుక్లా నాకితన్ని పరిచయం చేసాడు. తన రూములో ఉన్న కేసెట్ చూస్తూ ఉంటే, నీకు నచ్చుతాయి తీసుకెళ్ళి విను అని ఇచ్చాడు. ఆ కేసెట్ తెచ్చుకొని వాక్ మేన్ లో పెట్టి మొట్టమొదటిసారి జగ్జీత్ సింగ్ గొంతు విన్న ఆ క్షణం ఇంకా గుర్తే!

तुम्हें दानिस्ता महफ़िल में जो देखा हो तो मुजरिम
नज़र आखिर नज़र है बे-इरादा उठ गयी होगी

ఏను మరణించుచున్నాను ఇటు నశించు
నా కొరకు చెమ్మగిల నయనమ్ము లేదు...

నా మరణశయ్య పరచుకొన్నాను నేనె
నేనె నాకు వీడ్కొలుపు విన్పించినాను
నేనె నాపయి వాలినా నేనె జాలి
నెదనెద గదించినాను, రోదించినాను

కృష్ణశాస్త్రి, జగ్జీత్ సింగ్. ఎన్నో ఏళ్ళనుంచీ ఇద్దరూ తెలుసు. అయినా, ఇద్దరినీ ఒకేసారి పలకరిస్తే ఎలా ఉంటుందన్న ఆలోచన ఇన్నాళ్ళూ రాలేదు. ఆశ్చర్యం!
ఇది కవిత్వాన్ని మించిన ఆల్కెమి!

अपनि होठों पर सजाना चाहताहूँ
आ तुझे मैं गुनगुनाना चाहताहूँ

నాకు మాత్రము గానమున్నంత వరకు
చాలు చాలు నీ ప్రణయనిశ్వాస మొకటి
మోసికొందునొ నా గీతములను నిన్ను
మూగవోదునొ రాయియైపోయి చిరము

మత్తు మనసంతా ఆవరిస్తోంది. నన్ను నేనే మరచిపోయే స్థితికి చేరువవుతున్నాను. బరువెక్కిన కన్నులు అక్షరాల వెంట చాలా మెల్లగా కదులుతున్నాయి. తెరలు తెరలుగా చెవులని సోకుతున్న గజల్.

कोई आंसू तेरे दामन पर गिराकर
बूंदको मोती बनाना चाहताहूँ

ప్రియతమా ఇక నిదురింతు పిలువబోకె
బాసిపోకు నిర్భాగ్యపు బ్రతుకు దాటి!
ప్రియతమా పొరలి పొరలి మొయిళులేవొ
మేలుకొననీవు రెప్పల వాలి అదిమి!

थक गया मैं करते करते याद तुझको
अब तुझे मैं याद आना चाहता हूँ

రెప్పలు మూసుకుపోయాయి. ఎక్కడో దూరం నుంచి వినిపిస్తోంది.

आखरी हिच्चकी तेरे ज़ानों पे आये... आखरी हिच्चकी... हिच्चकी... हिच्चकी

हिच्चकी మంద్రస్థాయికి... ఇంకా మంద్రస్థాయికి వెళ్ళిపోతోంది...

आखरी हिच्चकी तेरे ज़ानों पे आये...
मौत भी मै शायराना चाहताहूँ...