సీతారాముల కల్యాణము చూతము రారండి!

ఉగాది అలా వెళ్ళిందోలేదో, ఇలా శ్రీరామనవమి వచ్చేస్తుంది. ఈ రెండు పండగలూ తెలుగువారు మురిపెంగా చేసుకొనే పండగలు. సీతారాముల కల్యాణం ఇంటింటా వేడుకే. మరి ఆ వేడుకని మనం కూడా జరుపుకోవద్దూ! అందుకే ఈ రోజు విశ్వనాథ సత్యనారాయణ గారు రామాయణకల్పవృక్షంలో జరిపించిన సీతారామ కల్యాణాన్ని చూద్దాం పదండి.

ఇదమిత్థమని నిర్ణయింపగా రాని దే
కోర్కియో రూపు గైకొన్నయట్లు
జన్మజన్మాంతర సంగతమ్మైన యా
శా బలం బవధికి సాగినట్లు
ప్రాణముల్ బయటకివచ్చి ముగ్ధాకార
మెనయించి దర్శనమిచ్చినట్లు
తన సృష్టిలోని యుత్తమభావ మానంద
ముగ బొంగి బింబమై పొడిచినట్టు

లల యరుంధతియును నహల్యయును గోస
లాత్మజాతయు మువ్వురి యాననముల
కన్నను బవిత్ర మగుచు శృంగారభావ
మొడిసిపట్టిన ముఖచంద్రుడొకడు తోచె

ఇది సీతాదేవి గురించి కల్పవృక్షంలో మొదటి పద్యం. సీతాదేవిని రామచంద్రుడు మొదటిసారిగా చూసినప్పటి పద్యం.
ఇది, అది అని నిర్ణయించలేని ఏదో కోరికకి రూపం వచ్చినట్లు, ఎన్నో జన్మలనుండీ బలపడుతూ వస్తున్న ఆశ తుట్టతుదికి చేరుకున్నట్లు, తన ప్రాణాలు బయటకి వచ్చి సుందరమైన ఆకారంతో దర్శనమిచ్చినట్లు, మొత్తం తన సృష్టిలోని ఉత్తమమైన భావం ఆనందంగా పొంగి ఒక బింబంగా ఉదయించినట్లు ఉంది సీత మోము! అరుంధతి, అహల్య, కౌసల్య ముఖాల కన్న కూడా పవిత్రంగా కనిపించింది ఆమె మోము. అంతలోనే శృంగారభావాన్ని కూడా మూర్తీభవించిన చంద్రబింబంలా సీత ముఖం తోచింది! ఇంతకన్నా ఈ పద్యానికి వివరణ అనవసరం!

శ్రీరఘురామచంద్రునకు జిత్తము జానకిపై గరంబు వి
స్ఫారశరాస లస్తకముపై యుగపత్క్రియ జిత్రమయ్యె సం
ధారతి గోటికెక్కిన గుణంబు బిగించుట లాగు టింతయున్
నేర డెఱుంగ నొక్కసడి నిండిన శబ్దము కల్గు నంతకున్

మనసేమో జానకి మీద, చెయ్యేమో శివధనుస్సు మధ్యనుండే పిడి మీద ఒకే సారి లగ్నమయ్యాయట రామునికి! అల్లెతాడును బిగించడం, లాగడం ఏవి తెలియలేదతనికి, ఒక్క సారిగా పెద్ద శబ్దం వచ్చినంతవరకూను!

మంజూషలోనె యమర్చి కోణంబందు
నొక్కి త్రాటం గొప్పు నెక్కు వెట్టె
గాబోలు మంజూషికా వినిర్గమనంబు
వేళకే జ్యావల్లి బిగిసియుండె
దాళప్రమాణమౌ ధనువు జానకిదృష్టి
కడ్డమ్ముగా వచ్చునంచు నెంచె
గాబోలు నడ్డంబుగా ధనుస్సును బూని
పిడిబాకువలె ద్రాడు వ్రీలలాగె

నతని దృష్టికి జానకి యాగలేదు
అతని కృష్టికి శివధనుస్సాగ లేదు
సీత పూజడవెన్నుగా శిరసు వంచె
జెరుకుగడవోలె నడిమికి విరిగె ధనువు

మంజూష అంటె పెట్టె. శివధనుస్సు పెట్టెలో తీసుకువచ్చారుకదా. ఆ పెట్టెలో ఉండగానే, చివరన నొక్కిపెట్టి అల్లెత్రాటిని కొప్పుకి కట్టి వేసాడేమో అన్నట్టుగా, ఆ విల్లుని పెట్టెలోంచి తీసే సమయానికే ఆ అల్లెత్రాడు బిగిసి కనిపించింది. అంటే అంత వేగంగా రాముడా పని చేసాడని ధ్వని. తాడిచెట్టంత పొడుగున్న ఆ విల్లు, సీతని చూడ్డానికి అడ్డం వస్తుందని అనుకున్నాడో ఏమో, రాముడు దాన్ని అడ్డంగా పట్టుకొని, పిడిబాకుని లాగినంత సులువుగా ఆ అల్లెత్రాడుని లాగాడు. అతని చూపులని జానకి తట్టుకోలేకపోయింది. అతని బలాన్ని ఆ శివధనుస్సు తట్టుకోలేకపోయింది. సీత సిగ్గుతో పూలజడ కనిపించేంతగా తలదించుకుంది. ఆ శివధనుస్సు చెఱుగ్గడలాగ
మధ్యకి విరిగిపోయింది! ఎంత పెద్ద శబ్దం చేస్తూ విరిగిందా విల్లు? భూమ్యాకాశాలు దద్దరిల్లేటట్లు, పిడుగుల శబ్దాన్ని మించినట్టుంది ఆ శబ్దం. ఆ శబ్దం శివలోకంలోనూ, స్వర్గలోకంలోనూ, రాక్షసలోకంలోనూ, రాజలోకంలోనూ అంతటా ప్రతిధ్వనించింది!
ఆ తర్వాత పరశురాముడు రావడం, అతని విష్ణుధనుస్సుని రాముడు గ్రహించడం జరిగిపోయాయి. రామ లక్ష్మణ భరత శతృఘ్నులను, సీత ఊర్మిళ మాండవి శ్రుతకీర్తులకిచ్చి వివాహం జరిపించడానికి నిశ్చయం అయిపోయింది.
ఇక అంతా సీతా రాముల కల్యాణ వేడుకే! అదుగో పెళ్ళికూతుళ్ళను బుట్టల్లో తెస్తున్నారు...

తుమ్మెదలు పైని గ్రమ్మిన తమ్మి పూలు
నాల్గు తట్టలతో దెచ్చినారు మేన
మామ లంతలో జూడగా మధుర లజ్జ
లుదయమైన రాకన్నెల వదనములుగ

పైన తుమ్మెదలు కమ్ముకున్న తమ్మిపూలని నాలుగు బుట్టల్లోనూ తెచ్చారు మేనమామలు. ఇదేమిటా అని చూస్తే తెలిసింది అవి రాకుమార్తెల ముఖాలని! వాళ్ళని తెచ్చి తెరవెనక పెట్టారు. తెరకి అటు సీత, ఇటు రాముడు.

సంకల్పసంభవాస్థానమౌ తెర తోచి
పంచీకృతంబులౌ ప్రాణములును
దెరవెంక బ్రతిబింబ దీధితుల్ ప్రకటించి
తనకు మించిన మోహమున వెలింగి
తనుదాన రాముడయ్యును విస్మరించి త
త్ప్రతిబింబమునయందు రాముడగుచు
దెరదీసినంతన తెలిసి నిజస్వరూ
పంబు బ్రహ్మానంద పరిథి యగుచు

నెంతటి మహీయుడయ్యును నినకుల శిశు
వింతగ నణీయుడై సర్వసృష్టిసహజ
మైన విభ్రాంతి బొందె, మోహజమునైన
వికృతి నలుగురితో బాటు విస్తరించు

ఈ పద్యాన్ని వివరించాలంటే, ముహూర్తం కాస్తా దాటిపోతుంది. కాబట్టి, క్లుప్తంగా... తన పంచప్రాణాలూ ఆ తెరవెనక ప్రతిబింబించి, తనకన్నా కూడా అందంగా వెలుగుతున్నట్లుగా రాముడు విస్మయం పొందాడు! తనే రాముడై కూడా ఆ తెరవెనక తన ప్రతిబింబాన్ని చూసి రమ్యత్వం పొందాడు. అంతలో తెర (మాయ) తొలగింది. తన నిజస్వరూపాన్ని (అద్వైతాన్ని) తెలుసుకొన్నాడు. బ్రహ్మానందాన్ని పొందాడు. ఎంతటివాడికైనా మోహ విభ్రాంతి కలగడం సహజం. అది నలుగురితో పాటు (లోకంలో) విస్తరిస్తుంది. రాముడితో పాటు అలాంటి స్థితే ఆ అన్నదమ్ముల నలుగురికీ కలిగింది!
సుముహూర్తం అయిపోయింది. వధూవరులు ప్రక్కప్రక్కన కూర్చున్నారు.

ఎదురుబళ్ళైన లజ్జచే నెత్తరాని
ఱెప్పలవి యెత్తబడకుండ గ్రేవలందు
బ్రక్క గూర్చున్న యప్పటి ప్రసరణంబు
ప్రసవబాణుండు నేర్పిన ప్రథమ విద్య

రెప్పలని పైకెత్తి చూడ్డానికి సిగ్గు ప్రతిఘటిస్తోంది. అంచేత దించున్న రెప్పలతోనే, ప్రక్కచూపులు చూసుకొంటున్నారు. అలా చూసే నేర్పు, మన్మథుడు వాళ్ళకి నేర్పిన మొదటి విద్య!
అదుగో మంగళసూత్రధారణ జరుగుతోంది! సీత మెడలో రాములవారు మంగళసూత్రాన్ని కడుతున్నారు.
జడవెనకున్న ఆ మెడభాగం భర్త తొలిస్పర్శతో పులకించింది! మరి రామునికో...

కరరుహంబులు చర్మంబు గాకపోయె
నవియు బులకించునేమొ ప్రియా గళాత్త
మైన స్పర్శసుఖాప్తి, బ్రియాగళంబు
నంటి బాధించు వీనికేలా? సుఖంబు

పాపం అతని గోళ్ళు మాత్రమే సీత మెడని తాకుతున్నాయి. అవి చర్మం కాదు కదా, అంచేత వాటికి స్పర్శ లేదు. లేకపోతే అవికూడా పులకించేవే! అయినా ప్రియతమ గళాన్ని నొక్కి బాధించే వీటికి సుఖం ఎందుకు?
మొత్తానికి సూత్రధారణ జరిగిపోయింది. ఇంక తలంబ్రాల వేడుక!

నాలుగవ పాలుగా నింద్రనీల మణులు
మణులు కలియంగ బోసిరో యనగ బొలిచె
ముత్తెములు చతుర్దంపతి తను స
మాత్త నీలరక్తచ్ఛవుల్ హత్తుకొనగ

ఆ నలుగురు దంపతులు ముత్యాల తలంబ్రాలు పోసుకొంటున్నారు. అవి, ముప్పావువంతు మణులూ, పావువంతు నీలాలూ కలిపి పోసినట్టుగా కనబడ్డాయి. ఆ లెక్కలేవో మీరే ఆలోచించి తేల్చుకోండి.

అలుపములు రెండుమూడు ముత్యాలు నిలిచి
సీత పాపటలో జిరుచెమట పోసె
హత్తుకొని గందపూత ముత్యాలు రెండు
రామచంద్రుని మేన దారకలు పొలిచె

రెండు ముత్యాలు సీత పాపిటలో చిక్కుకొని చెమట బిందువుల్లా మెరిసాయి. రాముని ఒంటిపై గందపుపూతకి రెండు ముత్యాలు అంటుకొని తారకల్లాగ కనబడ్డాయి. ఇది శృంగార రసధ్వని. అనుభవైక వేద్యం.

చంద్రరేఖపైని సన్నని తెలిమొయి
ళ్ళాడినట్లు ముత్తియమ్ములాడె
దల్లిమేనిపైని, నల్లని యాకాశ
మట్లు రామచంద్రుడందె యుండె

నల్లని ఆకాశంలా రాముడున్నాడు. నెలవంకపైన తెల్లమబ్బులు తూగాడుతున్నట్టు పక్కనే సీతాదేవి తలపై ముత్యాలు కదలాడుతున్నాయి. అంతలోనే ఇదిగో చిరుజల్లులు కురిసాయి.

ప్రతి చైత్రశుద్ధనవమికి
వితతంబుగ తెలుగునేల విరిసెడు జల్లుల్
సితముక్తా సదృశంబులు
ప్రతనులు తలబ్రాల వేళ వచ్చె జిటపటల్

ఈ చిటపట చిరుజల్లులు ప్రతి చైత్రశుద్ధ నవమినాడు తెలుగునేలపై కురుస్తాయి. ఇవి అచ్చు ఆ తలంబ్రాల ముత్యాల్లాగే ఉన్నాయి!
ఇలా పరమానందంగా, పరమ రమణీయంగా సీతారాముల కల్యాణం జరిగింది!

మంగళం కోశలేంద్రాయ
మహనీయ గుణాత్మనే
చక్రవర్తి తనూజాయ
స్సార్వభౌమాయ మంగళం!